Wat te doen tegen in slaap vallen in de auto?

In november ben ik gevraagd om een gastblog te schrijven voor de website rustige nacht, een platform dat informatie deelt om mensen zo compleet mogelijke handvatten te geven voor een goede nachtrust.

Hoe moe durf jij in de auto te stappen?

Geschat wordt dat 15 tot 20% van de verkeersongevallen (mede) het gevolg is van vermoeidheid van de bestuurder. Mensen die vermoeid zijn, zijn minder alert en kunnen zelfs in slaap vallen achter het stuur.

Ook al is het maar heel even, een microslaapje van twee seconden kan al fataal zijn voor jou, je gezin en je medeweggebruikers. Zorg er dus voor dat je niet te moe achter het stuur stapt. Zo doe je niet alleen jezelf een plezier, maar ook anderen.

In deze blog kom je te weten wat een microslaapje is, hoe je de signalen van (over)vermoeidheid kunt herkennen, lees je tips over hoe je vermoeidheid achter het stuur kunt voorkomen en tenslotte wie hier meer risico op loopt.

Moe achter het stuur stappen

Voor zijn werk heeft mijn man een keer een deel van de nacht thuis moeten doorhalen. Niet zo spannend zou je zeggen, maar dat werd het achteraf toch wel. Graag vertel ik jullie namens hem zijn verhaal.

“Ik was webapplicatiebouwer en een website van een klant moest de volgende dag afgerond zijn. Na een nacht doorwerken, ben ik in de ochtend gewoon naar kantoor gereden en ben daar toen verder gaan werken.

In het begin leek ik nog fris. Maar na lunchtijd begon ik echt moe te worden en ik besloot daarom tegen twee uur ‘s middags naar huis te gaan. Ik moest nog autorijden, maar in slaap vallen in de auto dat zou mij vast niet gebeuren.

In slaap vallen tijdens het autorijden

In de auto begon ik vrij snel te merken dat mijn ogen wat zwaar werden, ik had moeite met concentreren en ik begon bijna te knikkebollen. Koude airco en muziek hielpen iets, maar tot een paar keer toe neigde ik in slaap te vallen.

Uiteindelijk is dit verhaal goed afgelopen en ben ik veilig thuisgekomen. Maar achteraf gezien moet ik toegeven dat deze situatie te gevaarlijk was om de weg op te gaan, niet alleen voor mijzelf maar ook voor mijn medeweggebruiker.”

In slaap vallen achter het stuur

In slaap vallen in de auto klinkt ontzettend eng, maar iets onschuldigs kan ook voor een groot gevaar zorgen. Er zijn namelijk twee scenario’s te onderscheiden waarbij je in slaap kunt vallen zonder dat je het merkt. Hieronder zal ik ze voor je uitlichten. 

Het eerste is compleet in slaap vallen achter het stuur wat niet vaak gebeurt en waarbij degene een acuut slaapgebrek heeft, denk bijvoorbeeld aan langer dan 20 uur wakker zijn.

Het tweede scenario, wat vaker voorkomt, is kortstondig concentratieverlies genaamd een microslaapje of secondenslaap. Dit duurt maar een paar seconden waarbij het ooglid zich gedeeltelijk of volledig sluit. Dit wordt meestal geleden door mensen die chronisch slaapgebrekkig zijn, wat het geval is bij routinematig 7 uur of minder slaap krijgen per nacht.

Wat gebeurt er tijdens een microslaapje?

Tijdens een microslaapje worden je hersenen als het ware kortstondig blind voor de buitenwereld, niet alleen het visuele gebied maar alle waarnemingskanalen. Meestal heb je niet eens kennis van deze gebeurtenis.

Problematischer is wanneer je beslissingsvermogen rondom motor acties, wat nodig is voor het bedienen van jouw stuur of rempedaal, even ophoudt. Het gevolg is dat je niet tien tot vijftien seconden in slaap hoeft te vallen om te overlijden tijden het autorijden.

Twee seconden zijn hiervoor genoeg. Een tweeseconden microslaapje terwijl je 50 km per uur rijdt kan resulteren in dat jouw auto van de ene naar de andere rijbaan afglijdt. Een frontale aanrijding kan dan het gevolg zijn. Wanneer hetzelfde microslaapje plaatsvindt terwijl je richting de 100 km per uur rijdt, kan het misschien wel het laatste microslaapje zijn dat je ooit zult ervaren.

Hoe blijf je wakker tijdens het autorijden

Hoe kun je nou voorkomen dat je in slaap valt achter het stuur. Het begint bij het herkennen van de signalen. Er zijn tal van symptomen die erop wijzen dat het hoog tijd wordt om tijdelijk en vooral tijdig van de weg af te gaan. Denk aan:

• Vaak geeuwen.

• Je kunt je de laatste kilometers niet meer herinneren, je bent dan op de automatische piloot aan het rijden.

• Spiertrekkingen, knikkebollen.

• Prikkende ogen

• Starende blik

• Moeite hebben om een constante snelheid en rechte baan aan te houden.

• Jouw concentratievermogen laat steeds langer te wensen over.

• Schrikken van iets wat langs de weg gebeurt of zodra jij onder een viaduct doorrijdt (schaduw).

• Steeds vaker en snel moeten reageren op situaties die je in normale omstandigheden allang had zien aankomen en dus geen reden tot 'paniek' zouden zijn geweest.

• Moeite hebben met het vinden van een comfortabele rijpositie

Wat kan je doen tegen vermoeidheid achter het stuur

De radio harder zetten, koffiedrinken, het raam openzetten of koele lucht uit de airconditioning te laten stromen zijn helaas geen echte oplossingen. Deze middelen nemen de vermoeidheid even weg, maar werken slechts tijdelijk.

Rust is de enige echte oplossing. Wat wordt aangeraden is om op een veilige plek te stoppen en een dutje van ongeveer twintig minuten te doen. Langer dan dit kan betekenen dat je dieper duikt in een slaapcyclus van gemiddeld 90 minuten.

Wanneer je wakker wordt als je langer slaapt, kun je een slaapinertie ervaren. Dit voelt als een slaapkater aan waarbij je je slechter voelt dan voordat je een dutje nam.

Lukt het niet om een dutje te nemen? Strek dan even de benen, maar weet dat dit maar even zal helpen. Wees er trouwens bewust van dat een dutje nemen geen vervanging is voor structurele slaap.

Tips om vermoeidheid achter het stuur te voorkomen

In slaap vallen in de auto wil je natuurlijk ten alle tijden voorkomen. Hieronder deel ik daarom een lijst met tips, zodat je vermoeidheid achter het stuur kan voorkomen. 

• Vertrek goed uitgerust.

• Neem bij een langere rit om de 2 uur een pauze van 15 tot 30 minuten.

• Eet licht, drink voldoende en vermijd alcohol.

• Zet de verwarming op maximaal 21°C.

• Rijd niet te snel.

• Wissel regelmatig af als er verschillende bestuurders zijn.

• Wees ‘s nachts en net na de middag extra waakzaam.

Wie loopt er meer risico op in slaap vallen achter het stuur?

De volgende groepen zijn statistisch gezien het vaakst bij ongelukken betrokken:

• Nachtrijders, deze zitten regelmatig achter het stuur tussen middernacht en zes uur ’s morgens.

• Beroepschauffeurs (internationaal vrachtverkeer).

• Verkeersdeelnemers onder de 30 jaar.

• Autobestuurders die onderweg zijn naar een vakantiebestemming met een onrealistisch doel (bijvoorbeeld binnen twee dagen rijden van Rotterdam naar Valencia).

• Werkers in ploegendienst.

• Mensen die een bepaald soort medicijnen slikken, waaronder pijnstillers, kalmeringsmiddelen, geneesmiddelen tegen hartziekten, zware antibiotica, enzovoorts. Sommige van deze kunnen zorgen voor sufheid overdag en kunnen slaperigheid veroorzaken.

• Met alcohol op achter het stuur.

Volgens een artikel in het AD van twee jaar geleden wordt zelfoverschatting als de belangrijkste oorzaak gezien van het dodelijke microslaapje.

De adviezen om te pauzeren bij de eerste symptomen van vermoeidheid, worden massaal genegeerd. Hou jij je bijvoorbeeld aan het advies om tijdens een autovakantie na elke twee uur een pauze van een half uur in te lassen?

Na deze blog gelezen te hebben, hoop ik dat je nog twee keer nadenkt voordat je moe de auto instapt, voor jezelf, je gezin, maar ook voor je medeweggebruiker. Gelukkig weet je nu wat je moet doen wanneer je dreigt in slaap te vallen in de auto.